اینترنت اشیا (IoT) چیست؟

04 دی 1399 - آخرین بروزرسانی: 01 بهمن 1401
اینترنت اشیا چیست

عناوین مقاله

زمان تقریبی مطالعه: 13 دقیقه

امروزه تمامی وسایل مصرفی شما از وسایل برقی و صنعتی گرفته تا تراشه‌های مخصوص جمع‌آوری و انتقال داده‌ها، همگی به عنوان بخشی از اینترنت اشیا یا اینترنت چیزها (IoT) به وب متصل می‌شوند. ماشین‌ها و تجهیزات در کارخانه‌ها پتانسیل “چهارمین انقلاب صنعتی” را فراهم می‌کنند و کارشناسان پیش بینی می‌کنند بیش از نیمی از مشاغل جدید تا سال 2020 از اینترنت اشیا استفاده کنند. در اینجا همه اطلاعاتی که باید در مورد اینترنت اشیا بدانید را جمع آوری کرده ایم.

 

توجه کنید که نام دقیق و درست اینترنت اشیا، “اینترنت چیزها” است؛ البته ما در این مقاله، به دلیل متداول بودن عبارت “اینترنت اشیا”، از همین عبارت استفاده کرده ایم.

 

اینترنت اشیا چیست؟

اینترنت اشیا (IoT) یا Internet of Things یک شبکه اشیا فیزیکی را توصیف می‌کند که با حسگرها، نرم افزار و سایر فناوری‌ها به منظور اتصال و تبادل داده با سایر دستگاه‌ها و سیستم‌ها از طریق اینترنت جاسازی شده است. این دستگاه‌ها از اشیا معمولی خانگی گرفته تا ابزارهای پیچیده صنعتی را شامل می‌شوند. امروزه  بیش از 7 میلیارد دستگاه که به اینترنت اشیا  متصل هستند. کارشناسان پیش بینی می‌کنند این تعداد تا آینده ای نزدیک، به 10 میلیارد و تا سال 2025 به 22 میلیارد برسد.

به معنای گسترده، اصطلاح اینترنت اشیا، شامل همه تجهیزاتی است که به اینترنت متصل می‌شود. متیو ایوانز، رئیس برنامه اینترنت اشیا در techUK ، می‌گوید: “اینترنت اشیا شامل تمام دستگاه‌هایی است که به اینترنت متصل می‌شوند؛ از سنسورهای ساده گرفته تا تلفن‌های هوشمند.”

ما می‌توانیم با ترکیب این دستگاه‌های متصل به اینترنت با سیستم‌های خودکار، به جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل آن‌ها و استفاده عملی از آن‌ها بپردازیم.

کارولین گورسکی، رئیس اینترنت اشیا در Catapult دیجیتال، توضیح می‌دهد:” این بحث به شبکه‌ها، دستگاه‌ها و داده‌ها مربوط می‌شود.” اینترنت اشیا به شما اجازه می‌دهد تا با استفاده از دستگاه‌ها موجود با دیگران ارتباط برقرار کنید. علاوه بر این، اینترنت اشیا شبکه‌ها را به هم نزدیک می‌کند. این امکان را برای دستگاه‌ها فراهم می‌کند تا نه تنها در هنگام نزدیکی فیزیکی به یکدیگر بلکه در انواع شبکه‌ها ارتباط برقرار کنند و فضای بسیار متصل‌تر و راحت‌تری ایجاد کند.

 

اینترنت اشیا

 

چرا دستگاه‌های متصل باید داده‌ها را به اشتراک بگذارند؟

بحث مطرح شده این موضوع را بیان می‌کند که هر دستگاه، داده‌هایی را برای هدف خاصی ذخیره می‌کند که ممکن است برای خریدار مفید باشد.

در کاربردهای صنعتی، سنسورهای موجود در خطوط تولید می‌توانند باعث افزایش کارایی و کاهش ضایعات شوند. یک مطالعه تخمین می زند که 35 درصد از تولید کنندگان ایالات متحده از داده‌های حسگرهای هوشمند در تنظیمات خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال شرکت آمریکایی Concrete Sensors دستگاهی را ایجاد کرده است که می‌تواند درون بتن قرار گیرد تا داده‌هایی از وضعیت مواد را فراهم کند.

ایوانز می‌گوید: “اینترنت اشیا به ما فرصتی می‌دهد تا در نحوه انجام کارها کارآمدتر عمل کنیم و در وقت و سرمایه خود صرفه ‌جویی نماییم.” این به شرکت‌ها، دولت‌ها و مقامات دولتی اجازه می‌دهد تا درباره نحوه ارائه خدمات و تولید کالاها تجدید نظر کنند. کیفیت و دامنه داده‌ها در اینترنت اشیا فرصتی برای تعاملات بسیار متناسب با دستگاه‌ها و ایجاد پتانسیل بهتر ایجاد می‌نماید.

 

مرحله بعدی اینترنت اشیا چیست؟

محصولات همیشه به راحتی به یکدیگر متصل نمی‌شوند و موارد امنیتی قابل توجهی وجود دارد که باید برطرف شوند.

برایان سولیس، عضو گروه آلتیمتر، می‌گوید:” ما به آینده‌ای نگاه می‌کنیم که در آن شرکت‌ها با استفاده از اینترنت اشیا و هوش مصنوعی به داروینیسم دیجیتال بپردازند.”

بات‌نت‌های (شبکه‌ای از چندین اینترنت است که مخفیانه و بدون اطلاع صاحبانش توسط یک سیستم مرکزی برای فعالیت‌های مختلف برنامه‌ریزی می‌کند) اینترنت اشیا ایجاد شده با استفاده از شبکه‌ای از دستگاه‌های قدیمی و وب‌سایت‌ها، خدمات بزرگی را در سال 2016 به حالت آفلاین در آورد.

 

آیا پیامدهایی برای حریم خصوصی وجود ندارد؟

هر آنچه به اینترنت متصل است می‌تواند هک شود، محصولات اینترنت اشیا نیز از این قانون نانوشته مستثنی نیستند. سیستم‌های اینترنت اشیای ناامن، منجر به از دست رفتن اطلاعات بسیار زیادی می‌شود که ممکن است برای برخی از افراد بسیار مضر باشد.

همچنین مسئله نظارت وجود دارد. اگر هر محصولی به اینترنت متصل شود، امکان مشاهده و بررسی آن توسط کاربران وجود دارد.

در آینده، سرویس‌های اطلاعاتی ممکن است برای شناسایی، نظارت، ردیابی مکان و هدف گیری برای به کارگیری یا دسترسی به شبکه‌ها یا اطلاعات کاربری، از اینترنت اشیا استفاده کنند.

اینترنت اشیا

 

ما به استانداردهای قابل اطمینان نیاز داریم.

در مرکز ایجاد یک شبکه اینترنت اشیا گسترده و قابل اعتماد، یک مسئله مهم نهفته است: استانداردهای قابل اعتماد و سازگار. دستگاه‌های متصل باید بتوانند با یکدیگر صحبت کنند تا داده‌ها را انتقال دهند و آنچه را که ضبط می‌کنند به اشتراک بگذارند.

اگر همه آن ها با استانداردهای مختلفی اجرا شوند، برای برقراری ارتباط و به اشتراک گذاری باید هماهنگی‌های زیادی انجام شود. موسسه استانداردهای الكترونیك تعداد زیادی از استانداردها را كه برای كاربردهای مختلف تدوین شده، فهرست کرده است.

اگر استاندارد سازی به درستی انجام شود، اجازه می‌دهد دستگاه‌ها و برنامه‌های بیشتری به هم متصل شوند.

ایوانز می‌گوید:” ما می‌دانیم اینترنت اشیا بر هر چیزی که هزینه زیادی برای مداخله در آن وجود داشته باشد، تأثیر خواهد گذاشت و این مورد برای مسائل روزمره مانند یافتن جای پارک ماشین در مناطق شلوغ ساده‌تر خواهد بود.”

 

سفارش پروژه برنامه نویسی

 

چرا اینترنت اشیا اینقدر مهم است؟

طی چند سال گذشته، اینترنت اشیا به یکی از مهم‌ترین فناوری‌های قرن 21 تبدیل شده است. اکنون که می‌توانیم وسایل روزمره مانند لوازم آشپزخانه، اتومبیل، ترموستات، مانیتور، را از طریق دستگاه‌های مخصوص به اینترنت متصل کنیم، برقراری ارتباط بی‌نظیر بین افراد، فرآیندها و موارد دیگر امکان پذیر است.

با استفاده از محاسبات کم هزینه، فضای ابری، داده‌های بزرگ، تجزیه و تحلیل و فناوری‌های تلفن همراه، موارد فیزیکی می‌توانند داده‌ها را با حداقل دخالت انسان به اشتراک بگذارند و جمع آوری کنند. در این دنیای بیش از حد متصل، سیستم‌های دیجیتال می‌توانند هر تعامل بین دستگاه‌های متصل را ضبط، نظارت و تنظیم کنند. دنیای فیزیکی با دنیای دیجیتال تعامل و همکاری می‌کند.

 

چه فناوری‌هایی اینترنت اشیا را ممکن کرده است؟

در حالی که ایده اینترنت اشیا برای مدت طولانی وجود داشته است، مجموعه‌ای از پیشرفت‌های اخیر در تعدادی از فناوری‌های مختلف آن را عملی کرده است.

  • دسترسی به فناوری حسگر کم هزینه و کم مصرف
  • فناوری اینترنت اشیا تولید سنسورهای مقرون به صرفه و قابل اطمینان را برای تولیدکنندگان بیشتری امکان‌پذیر می‌کند.
  • اتصال مجموعه‌ای از پروتکل‌های شبکه برای اینترنت، اتصال حسگرها به فضای ابری و موارد دیگر را برای انتقال کارآمد داده آسان کرده است.

 

اینترنت اشیا

 

سیستم عامل‌های ابری

افزایش در دسترس بودن سیستم عامل‌های ابری، هم مشاغل و هم مصرف کنندگان را قادر می‌سازد تا به زیرساخت‌های مورد نیاز برای مقیاس سازی بدون اینکه در واقع همه آن‌ها را مدیریت کنند، دسترسی پیدا نمایند.

یادگیری ماشین‌آلات و تجزیه و تحلیل

با پیشرفت در یادگیری ماشین‌آلات و تجزیه و تحلیل، همراه با دسترسی به مقدار متنوع و گسترده‌ای از داده‌های ذخیره شده در فضای ابری، مشاغل می‌توانند سریعتر و با سهولت بیشتری نظرها را جمع آوری کنند. ظهور این فن آوری‌های متحد همچنان مرزهای اینترنت اشیا را تحت فشار قرار می‌دهد و داده‌های تولید شده توسط اینترنت اشیا نیز این فناوری‌ها را تغذیه می‌کند.

 

هوش مصنوعی مکالمه‌ای (AI)

پیشرفت در شبکه‌های عصبی پردازش، زبان طبیعی را به دستگاه‌های اینترنت اشیا متصل کرده و آن‌ها را برای استفاده در خانه جذاب، مقرون به صرفه و مناسب ساخته است.

 

اینترنت اشیا در صنعت (IIoT) چیست؟

اینترنت اشیا در صنعت به کاربرد فناوری اینترنت اشیا در تنظیمات صنعتی اشاره دارد، به ویژه با توجه به ابزار دقیق و کنترل سنسورها و دستگاه‌هایی که با فناوری‌های ابری درگیر می‌شوند. اخیراً صنایع برای دستیابی به اتوماسیون و کنترل بی سیم از ارتباطات ماشین به ماشین (M2M) استفاده کرده‌اند.

اما با ظهور فناوری‌های ابری (مانند تجزیه و تحلیل و یادگیری ماشین)، صنایع می‌توانند به یک مدل اتوماسیون جدید دست پیدا کنند و با آن مدل‌های جدید درآمد و کسب و کار ایجاد نمایند. IIoT را موج چهارم انقلاب صنعتی یا Industry 4.0 می‌نامند. موارد زیر برخی از کاربردهای معمول IIoT است:

  • ساختار هوشمند
  • شبکه‌های برق هوشمند
  • شهرهای هوشمند
  • تدارکات متصل و هوشمند
  • زنجیره تامین دیجیتال هوشمند
  • افزایش ارزش کسب و کار با اینترنت اشیا

با گسترده شدن اینترنت اشیا در بازار، شرکت‌ها از ارزش شغلی فوق‌العاده‌ای که می‌توانند ارائه دهند استفاده می‌کنند. این مزایا شامل موارد زیر است:

  • استخراج بینش داده محور از داده‌های اینترنت اشیا برای کمک به مدیریت بهتر تجارت
  • افزایش بهره‌وری و کارایی عملیات تجاری
  • ایجاد مدل‌های جدید تجاری و جریان‌های درآمد

به راحتی دنیای تجارت فیزیکی را به دنیای دیجیتال متصل کنید تا زمان ارزش گذاری سریع‌تری را داشته باشید.

اینترنت چیزها

 

برنامه‌های اینترنت اشیا چیست؟

برنامه‌های اینترنت اشیا برنامه‌های پیش ساخته نرم افزاری به عنوان سرویس (SaaS) هستند که می‌توانند از طریق داشبورد، داده‌های گرفته شده از حسگر اینترنت اشیا را تجزیه و تحلیل و ارائه دهند.

برنامه‌های IoT از الگوریتم‌های یادگیری برای تجزیه و تحلیل مقادیر عظیم داده‌های حسگر متصل در فضای ابری استفاده می‌کنند. با استفاده از داشبورد و هشدارهای IoT در زمان واقعی، به شاخص‌های اصلی عملکرد، آمار مربوط به مدت زمان بین خرابی‌ها و سایر اطلاعات دسترسی پیدا می‌کنید.

الگوریتم‌های مبتنی بر یادگیری ماشین می‌توانند ناهنجاری‌های تجهیزات را شناسایی کرده و هشدارهایی را برای کاربران ارسال و حتی اصلاحات خودکار یا اقدامات مقابله‌ای پیشگیرانه را ایجاد کنند.

با استفاده از برنامه‌های اینترنت چیزها مبتنی بر فضای ابری کاربران تجاری می‌توانند به سرعت فرآیندهای موجود برای زنجیره تأمین، خدمات مشتری، منابع انسانی و خدمات مالی را بهبود بخشند. نیازی به بازآفرینی کل فرآیندهای کسب و کار نیست.

 

بهترین برنامه‌های اینترنت اشیا کدام هستند؟

توانایی اینترنت اشیا برای ارائه اطلاعات و همچنین فعال کردن ارتباط دستگاه به دستگاه، مجموعه گسترده‌ای از برنامه‌ها را هدایت می‌کند. در زیر برخی از محبوب‌ترین برنامه‌ها و آنچه که آن‌ها انجام می‌دهند آورده شده است.

ایجاد راندمان جدید در ساخت از طریق نظارت بر ماشین و نظارت بر کیفیت محصول

ماشین‌ها را می‌توان به طور مداوم کنترل و تجزیه و تحلیل کرد تا از عملکرد آن‌ها در حد استانداردهای لازم اطمینان حاصل شود. همچنین می‌توان محصولات را در زمان واقعی کنترل کرد تا نقایص کیفیت را شناسایی و برطرف کرد.

ردیابی دارایی‌های فیزیکی و تحلیل سلامت انسان را بهبود ببخشید

پیگیری، مشاغل را قادر می‌سازد تا به سرعت تغییرات را افزایش دهند. این مورد به آن‌ها این امکان را می‌دهد از دارایی‌های با ارزش بالا در برابر سرقت و حذف شدن محافظت شوند.

برای نظارت بر تجزیه و تحلیل سلامت انسان و شرایط محیطی از اینترنت اشیا استفاده کنید. اینترنت اشیا مردم را قادر می‌سازد تا سلامتی خود را بهتر درک کنند و به پزشکان این امکان را می‌دهد بیماران را از راه دور کنترل کنند. این فناوری همچنین شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا سلامتی و ایمنی کارکنان خود را پیگیری کنند، این امر خصوصاً برای کارگران شاغل در شرایط خطرناک بسیار مفید است.

بهره وری و امکانات جدید را در فرآیندهای موجود هدایت کنید

یک نمونه از این موارد استفاده از اینترنت اشیا برای افزایش کارایی و ایمنی در مدیریت ناوگان است. شرکت‌ها می‌توانند برای بهبود کارایی، از نظارت ناوگان اینترنت اشیا برای هدایت کامیون‌ها در زمان واقعی استفاده کنند.

تغییرات فرآیند تجارت را فعال کنید

یک نمونه از این موارد استفاده از دستگاه‌های اینترنت اشیا برای نظارت بر سلامت ماشین‌های از راه دور و ایجاد تماس‌های خدماتی برای نگهداری پیشگیرانه است. قابلیت نظارت از راه دور بر روی ماشین‌ها همچنین مدل‌های جدید تجاری به عنوان سرویس را امکان پذیر می‌کند، جایی که مشتریان دیگر نیازی به خرید کالایی ندارند اما در عوض هزینه استفاده از آن را پرداخت می‌کنند.

اینترنت اشیا

 

چه صنایعی می‌توانند از اینترنت اشیا بهره مند شوند؟

سازمان‌هایی که برای اینترنت اشیا مناسب‌تر هستند، سازمان‌هایی هستند که از دستگاه‌های حسگر در فرآیندهای تجاری خود استفاده می‌کنند.

تولید

تولیدکنندگان می‌توانند با استفاده از نظارت بر خط تولید، مزیت رقابتی را به دست آورند تا در صورت تشخیص خرابی قریب الوقوع، تعمیر و نگهداری سریع در تجهیزات را امکان ‌پذیر سازند. سنسورها می‌توانند در هنگام به خطر افتادن تولید، میزان خطر را اندازه گیری کنند. با کمک هشدارهای سنسور، تولیدکنندگان می‌توانند به سرعت تجهیزات را از نظر صحت بررسی کرده یا تا زمان تعمیر، تجهیزات خراب را از چرخه تولید خارج کنند. این به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهند، در زمان صرفه‌جویی نمایند و مدیریت عملکرد دارایی را بهبود بخشند.

صنعت خودروسازی

صنعت خودرو باید متوجه مزایای قابل توجهی برای استفاده از برنامه‌های اینترنت چیزها شود. علاوه بر مزایای استفاده از اینترنت اشیا در خطوط تولید، سنسورها می‌توانند خرابی قریب الوقوع تجهیزات را در وسایل نقلیه موجود در جاده تشخیص دهند و همچنین می‌توانند با جزئیات توصیه‌هایی به راننده داشته باشند و به آن‌ها هشدار دهند. به لطف اطلاعات جمع آوری شده توسط برنامه‌های مبتنی بر اینترنت اشیا، تولیدکنندگان و تامین کنندگان خودرو می‌توانند در مورد نحوه کارکردن اتومبیل و اطلاعات مربوط به صاحبان خودرو داده‌های بیشتری کسب کنند.

حمل و نقل و تدارکات

سیستم‌های حمل و نقل از انواع کاربردهای اینترنت IoT بهره مند می‌شوند. ناوگان اتومبیل، کامیون، کشتی و قطارهایی که موجودی کالا را دارند می‌توانند بر اساس شرایط آب و هوایی، در دسترس بودن وسیله نقلیه یا در دسترس بودن راننده، به کمک داده‌های حسگر IoT تغییر مسیر دهند.

این موارد می‌تواند به سنسورهایی برای نظارت بر ردیابی و کنترل دما نیز مجهز شود. صنایع غذایی و آشامیدنی، گل و داروسازی معمولاً سنسورهای حساس به دما را در اختیار دارند که هشدارهایی را هنگام افزایش یا پایین آمدن دما اعلام می‌کنند.

خرده فروشی

برنامه‌های اینترنت اشیا به شرکت‌های خرده فروشی امکان مدیریت موجودی کالا، بهبود تجربه مشتری، بهینه سازی زنجیره تأمین و کاهش هزینه‌های عملیاتی را می‌دهد. به عنوان مثال، قفسه‌های هوشمند مجهز به سنسورهای وزنی می‌توانند اطلاعات مبتنی بر RFID را جمع آوری کرده و داده‌ها را به پلتفرم  ارسال کنند تا به صورت خودکار موجودی را کنترل کرده و در صورت کمبود موارد هشدارها را فعال کنند.

بخش عمومی

مزایای اینترنت چیزها در بخش دولتی و سایر محیط‌های مرتبط با خدمات نیز دامنه گسترده‌ای دارد. به عنوان مثال، سرویس‌های دولتی متعلق به دولت می‌توانند با استفاده از برنامه‌های مبتنی بر اینترنت اشیا، کاربران خود را از خرابی‌های کوچک یا بزرگی که در سیستم آب یا برق ممکن است ایجاد شود، مطلع کنند.

مراقبت‌های بهداشتی

نظارت بر اینترنت اشیا مزایای متعددی را برای صنعت مراقبت‌های بهداشتی فراهم می‌کند. پزشکان، پرستاران و افراد معمولاً باید از محل دقیق لوازم کمک به بیمار مانند صندلی‌های چرخ‌دار مطلع شوند. هنگامی که صندلی‌های چرخ‌دار بیمارستان به سنسورهای IOT  مجهز هستند، می‌توان آن‌ها را از طریق برنامه نظارت بر دارایی IoT ردیابی کرد تا هر کسی که به دنبال آن می‌گردد بتواند به سرعت نزدیکترین صندلی چرخ‌دار موجود را پیدا کند.

بسیاری از دارایی‌های بیمارستان را می‌توان از این طریق پیگیری کرد تا از استفاده مناسب و همچنین حسابداری مالی دارایی‌های فیزیکی در هر بخش اطمینان حاصل شود.

ایمنی عمومی در کل صنایع

علاوه بر ردیابی دارایی‌های فیزیکی، می‌توان از اینترنت اشیا برای بهبود ایمنی کارگران نیز استفاده کرد. به عنوان مثال  کارمندان در محیط‌های خطرناک مانند معادن، میدان‌های نفتی و گازی و نیروگاه‌های شیمیایی باید از وقوع یک واقعه خطرناک که ممکن است بر آن‌ها تأثیر بگذارد آگاهی داشته باشند. هنگامی که آن‌ها به برنامه‌های مبتنی بر حسگر اینترنت اشیا متصل شوند، می‌توانند از حوادث مطلع شده و در اسرع وقت خود را نجات دهند.

برنامه‌های اینترنت اشیا برای مواردی که می‌توانند سلامت انسان و شرایط محیطی را کنترل کنند نیز استفاده می‌شود. این نوع برنامه‌ها نه تنها به مردم کمک می‌کند تا سلامتی خود را بهتر درک کنند، بلکه به پزشکان اجازه می‌دهند بیماران را از راه دور کنترل کنند.

اینترنت چیزها

 

اینترنت اشیا چگونه جهان را تغییر می‌دهد؟

با استفاده از IoT ، دارندگان اتومبیل می‌توانند از راه دور اتومبیل خود را روشن کنند، مثلاً قبل از اینکه راننده سوار ماشین شود. با توجه به توانایی اینترنت متقاضیان خرید اتومبیل‌ می‌توانند خودرو مورد نظر خود را رزرو کنند.

اساساً، رابطه تولید کننده با خودرو پس از ارسال به نمایندگی به پایان می‌رسد. با استفاده از خودروهای متصل، سازندگان یا نمایندگی‌های خودرو می‌توانند با مشتریان خود ارتباط مستمری داشته باشند. IoT به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد تا اتومبیل‌های خود را به طور مداوم با نرم افزار جدید ارتقا دهند.

 

با استفاده از Oracle IoT بهترین تصمیمات شغلی را بگیرید.

با برنامه‌های Oracle IoT و پلتفرم IoT Oracle، می‌توانید برنامه‌های زنجیره تامین، ERP ، HR و تجربه مشتری (CX) خود را به دنیای دیجیتال گسترش دهید. استفاده از الگوریتم‌های هوشمند پیش بینی کننده و دیجیتالی برای بهبود بهره‌وری عملیاتی و افزایش بهره وری کارگران به کار می‌رود. همچنین برای افزایش CX و ایجاد مدل‌ها و فرصت‌های جدید تجاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

مطلب پیشنهادی: اینترنت نسل پنجم

 

منابع

https://www.oracle.com/internet-of-things/what-is-iot

https://www.wired.co.uk/article/internet-of-things-what-is-explained-iot

 

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
بلهخیر
نویسنده مطلب فرزانه شریعتی
همیشه عاشق کتاب و کتاب خوندن بودم. 5،4 سال در زمینه تولید محتوا فارسی و انگلیسی فعالیت دارم و کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی هستم. رشته‌ای که بهش عشق می‌ورزم. یادگیری شعاره هر روزه منه. اصلا هر روز باید یه نکته واسه یادگیری بیشتری داشته باشه... https://www.karlancer.com/profile/2082

دیدگاه شما

بدون دیدگاه