کشش تقاضا چیست ؟

کشش تقاضا در واقع اصطلاحی است که اقتصاددانان از آن استفاده می‌کنند تا واکنش تقاضای محصول را نسبت به تغییر عوامل مؤثر بر تقاضا بسنجند و بررسی کنند. به طور کلی سازمان‌ها و کسب و کار‌ها تلاش می‌کنند تا کشش تقاضا را افزایش دهند. مواردی مانند کاهش قیمت کالا، افزایش درآمد، افزایش قیمت کالا‌های جانشین، کاهش قیمت کالا‌های مکمل و… می‌توانند، باعث شوند کشش تقاضا زیاد شود. بسیاری از متخصصان بازاریابی تلاش می‌کنند برای محصولات خود تقاضای بی‌کشش ایجاد کنند. آن‌ها تلاش می‌کنند با ایجاد تفاوت‌های معنادار در محصولات خود نسبت به محصولات جانشین این کار را انجام می شود. کشش تقاضا در واقع به شما کمک می کند تا در قیمت گذاری محصول، بهترین عملکرد خودتان را داشته باشید.

کشش تقاضا در برابر قیمت چیست؟

در فیزیک، کشش در واقع به توانایی یک جسم در برابر نیروی‌های منحرف‌کننده و بازگشت به موقعیت اولیه گفته می‌شود. در علم اقتصاد نیز مفهوم کشش کاربرد دارد و بیش از همه در مفاهیم مربوط به اقتصاد خرد از آن استفاده می‌شود. کشش تقاضا در برابر قیمت بیان می‌کند که وقتی قیمت یک کالا را تغییر می‌دهیم، تقاضا برای عرضه آن چگونه تغییر می‌کند. برای مثال ممکن است در برابر یک کاهش ۲۰ درصدی قیمت یک کالا، یک افزایش ۴۵ درصدی در تقاضا داشته باشیم. لازم است به این نکته توجه کنید که کشش تقاضا در برابر قیمت یک مفهوم نسبی است و این به این معنا است که مقدار مطلق تقاضای کالا برای ما اهمیت چندانی ندارد و آن چه مهم است تغییر تقاضا بر اساس تغییر قیمت است. برای محاسبه کشش تقاضا می‌توان به سادگی درصد تغییرات قیمت را بر درصد تغییرات تقاضا تقسیم کرد تا کشش تقاضا در برابر قیمت بر حسب درصد به دست بیاید.

از نظر کشش تقاضا کالا‌ها به چند گروه تقسیم می‌شوند؟

همان طور که تا به اینجا متوجه شدید کشش تقاضا می تواند تاثیر بسیار زیادی در فروش و یا علاقه مردم به یک کالا داشته باشد. حالا قرار است در مورد انواع کشش ها با شما صحبت کنیم. به طور کلی کالا‌های مختلف در دو دسته کالا‌های با کشش و کالا‌های بی‌کشش قرار می‌گیرند.

کالا‌های با کشش

کالا‌های با کشش در واقع کالا‌هایی هستند که با تغییر در قیمت یا درآمد تقاضا برای آن‌ها تغییر می‌کند. کالا‌های با کشش خودشان به چندین دسته مختلف تقسیم می‌شوند.

تقاضای با کشش

این کالا‌ها، کالا‌هایی هستند که تغییر در میزان تقاضای آن‌ها از تغییر در قیمت آن‌ها بزرگتر است و درصد تقاضای کشش در این جا عددی بزرگ‌تر از ۱ می‌شود.

تقاضا با کشش واحد

در این حالت درصد تغییر در تقاضای کالا با درصد تغییر در قیمت کالا یکسان است.

تقاضا بی‌کشش

در این گروه از کالا‌ها درصد تغییر در تقاضا از درصد تغییر در قیمت کوچک‌تر است. نمونه‌هایی از کالا‌های با کشش شامل انواع کالا‌های لوکس، مواد غذایی و نوشیدنی‌های خاص هستند.

مطلب پیشنهادی: ضریب جینی چیست؟

کالا‌های با کشش صفر

کالا‌های با کشش صفر به کالا‌هایی گفته می‌شود که تغییر در قیمت یا درآمد بر میزان تقاضای آن‌ها تأثیری نمی‌گذارد. برخی از انواع کالا‌های با کشش صفر شامل تنباکو، سیگار و دارو‌های حیاتی مانند انسولین هستند.

کشش تقاضا منفی

در این حالت واکنش تقاضا نسبت به تغییرات قیمت معکوس است. به عبارت دیگر کاهش تقاضا منجر به افزایش قیمت می‌شود.

کشش تقاضا بی‌نهایت

اصطلاح دیگری نیز وجود دارد که به آن کشش تقاضا بی‌نهایت گفته می‌شود. در این حالت حتی یک تغییر کوچک در مقدار قیمت تقاضا را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. به این نوع از کالا‌های کالا‌های کشسان نیز گفته می‌شود.

کشش تقاضا چگونه تحلیل و بررسی می‌شود؟

برای بررسی کشش تقاضا اقتصاددانان یک نمودار رسم می‌کنند و تقاضای کشش را بر اساس آن بررسی می‌کنند. در این نمودار محور افقی نشان دهنده تغییر در مقدار تقاضا و نمودار عمودی نشان دهنده تغییر در قیمت است. نکته‌ای که لازم است در این مورد به آن توجه کنید، این است که شیب منحنی با مقدار کشش تقاضا یکی نیست. در واقع در طول یک تابع تقاضا شیب منحنی تقاضا ثابت است، اما کشش تقاضا می‌تواند متغیر باشد. به طور کلی هرچه شیب منحنی کمتر باشد تقاضای کشش بیشتر است.

در نقاط بالای منحنی که شیب زیاد است تقاضا کمتر است. دلیل این مسأله این است که در قیمت‌های پایین یک تغییر قیمتی کوچک می‌تواند تغییرات بزرگی در میزان تقاضا داشته باشد. به علاوه اگر در منحنی که دارید هر دو محور افقی و عمودی قطع شده باشد نقطه وسط تابع دارای کشش مساوی با یک است. به علاوه در نقاط بالا‌تر از این نقطه کشش تقاضا بیشتر از یک و پایین‌تر از این نقطه کشش تقاضا کمتر از یک است.

عوامل مؤثر بر کشش تقاضا

کشش تقاضا هم مانند هر معیار دیگری در اقتصاد قابل تغییر است و برخی از عوامل داخلی و خارجی می توانند بر روی آن تاثیر گذار باشند. اگر شما این عوامل بسیار مهم را بشناسید می توانید در آینده برای محصولات خودتان تصمیم های مناسب تری بگیرید. شما توانایی این را خواهید داشت که قیمت ها را با توجه به عوامل تاثیر گذار تایین کنید و تاثیر مثبت آن را هم خواهید دید. عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند بر کشش تقاضا تأثیر بگذارند. کشش تقاضا به خصوص در اقتصاد کلان خودش را به خوبی نشان می دهد بنابراین باید به عوامل تاثیر گذار بر روی آن توجه ویژه ای داشته باشید. در این قسمت سعی داریم تا برخی از مهمترین عوامل موثر بر روی کشش تقاضا که دانستن آن ها می تواند به شما کمک کند را معرفی کنیم.

کالای جایگزین

هرچه کالا‌های جانشین بیشتری برای کالای مورد نظر وجود داشته باشد تقاضا برای محصول کاهش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر هرچه کالای مورد نظر جانشین‌های بیشتری داشته باشد کشش قیمتی آن بیشتر خواهد شد. افزایش قیمت کالا‌هایی که جانشین‌های زیادی دارند می‌تواند مصرف‌کننده را به مصرف کالا‌های جانشین ترغیب کند.

تعریف و دقت در تعریف کالا

هرچه کالا بهتر و جزئی‌تر معرفی شود می‌تواند کشش بیشتری ایجاد کند. برای مثال یک کرم مرطوب‌کننده که می‌تواند پوست را آبرسانی کند و باعث روشن شدن آن شود کشش بیشتری نسبت به یک کرم معمولی ایجاد می‌کند.

زمان

هرچه زمان بیشتر باشد کشش نیز بیشتر خواهد بود برای مثال کششی که در طی یک بازه دو ساله ایجاد می‌شود به نسبت کشش در بازه یک ساله بسیار بیشتر است.

مطلب پیشنهادی: قانون عرضه و تقاضا چیست؟

سهم بودجه

لوازم و کالا‌هایی که هر فرد یا خانواده به آن‌ها احتیاج دارد بخشی از مخارج کل را تشکیل می‌دهد. برخی از این کالا‌ها سهم بودجه کمتری دارند و برخی دارای سهم بودجه بیشتری هستند. برای مثال ادویه‌ها دارای سهم بودجه کمتری هستند و مقدار ناچیزی از درآمد کل فرد را به خود اختصاص می‌دهند اما مسکن یا آموزش می‌تواند بخش زیادی از بودجه را به خود اختصاص دهد. هر چه سهم بودجه‌ای یک کالا کمتر باشد کشش تقاضا برای آن کمتر خواهد بود. بالعکس اگر کالایی که در کش تقاضا در مورد آن بررسی می‌شود دارای سهم بودجه‌ای زیادی باشد کشش تقاضایی زیادی را نیز به خود اختصاص خواهد داد.

تعداد کاربران

هرچه تعداد کاربرانی که از یک کالا مشخص استفاده می‌کنند بیشتر باشد کشش تقاضا آن نیز بیشتر خواهد بود. برای مثال وقتی قیمت کالایی مانند آهن که کاربران زیادی دارد افزایش پیدا می‌کند تعداد زیادی از کاربران به سراغ جایگزین‌های ارزان‌تر ‌می‌روند.

ضرورت

خرید برخی از کالا‌ها یک ضرورت به حساب می‌آید و افراد مجبور هستند آن‌ها را خریداری کنند، اما برخی از کالا‌های دیگر غیر ضروری هستند. زمانی که قیمت افزایش پیدا می‌کند، افراد می‌توانند خرید کالا‌های غیر ضروری را کنسل کنند، به تعویق بیاندازند یا به سراغ کالا‌های جایگزین بروند، اما در مورد کالا‌های ضروری نمی‌توان چنین کاری را انجام داد. به همین دلیل نیز هرچه یک کالا ضروری‌تر باشد کشش تقاضا کمتری خواهد داشت.

کالا‌ها از نظر کشش تقاضا به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

به طور کلی کالا‌ها بر اساس کشش تقاضا به چندین دسته تقسیم می‌شوند که آن‌ها را در ادامه برایتان شرح می‌دهیم.

کالا‌های عادی

این کالا‌ها دارای کشش بیشتر از صفر هستند، یعنی در صورتی که در قیمت‌ها تغییر ایجاد شود، تقاضا برای این کالا‌ها نیز دچار تغییر می‌شود.

کالا‌های لوکس

این کالا‌ها کالا‌هایی هستند که کشش آن‌ها بیشتر از یک است. البته به این هم باید دقت داشته باشید که مشتریان این دسته از کالا هم افراد خاص و ثروتمند جامعه می باشند. برای همین هنگام تغییر قیمت بر روی این کالا ها باید تا حدی دقت داشته باشید.

کالا‌های ضروری

این کالا‌ها کششی بین صفر و یک دارند. در بعضی از موارد و بر روی برخی از این محصولات می توان قیمت را تغییر داد. هر چقدر کالای مد نظرتان ضروری تر باشد، قدرت تغییر قیمت بیشتری هم دارید.

کالا‌های مستقل از درآمد

این کالا‌ها دارای کشش صفر هستند. یعنی تغییرات قیمت بر روی تغییرات تقاضا تأثیر نمی‌گذارد.

کالا‌های پست

این کالا‌ها دارای کشش کمتر از صفر هستند. و تغییر دادن قیمت این دسته از محصولات می تواند به ضرر شما تمام شود.

مطلب پیشنهادی: کالاهای تند مصرف چیست؟

نتیجه‌گیری

کشش تقاضا در برابر قیمت یک مفهوم اقتصادی به حساب می‌آید که بر طبق آن اقتصاددانان چگونگی تغییر عرضه و تقاضا را هنگام تغییر قیمت محصول بررسی می‌کنند. این مفهوم در واقع بررسی می‌کند که تغییر قیمت چگونه می‌تواند بر تغییر تقاضای یک محصول خاص تأثیر بگذارد. محاسبه و بررسی کشش تقاضا می‌تواند به سازمان‌ها و کسب و کار‌ها کمک کند که در مورد استراتژی‌های قیمت‌گذاری بهترین تصمیم‌ها را بگیرد. به علاوه سازمان‌ها می‌توانند با دانستن این شاخص حساسیت مشتریان را به تغییر قیمت متوجه شوند و بر اساس آن قیمت‌ها را تغییر دهند. به علاوه سازندگان و تولید‌کنندگان کالا‌ها می‌توانند با توجه به کشش تقاضا برنامه‌های بلند مدت مؤثر برای تولیدات خود در نظر بگیرند و دولت‌ها با توجه به این شاخص میزان مالیات‌ها را تعیین می‌کنند. عوامل مختلفی بر روی کشش تقاضا تأثیر‌گذار هستند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها را در بالا توضیح داده‌ایم.