شرح وظایف و اختیارات مدیر عامل

اگر شما هم مدیر عامل، کارمند و یا حتی بخشی از هیئت مدیره باشید، قطعاً آگاهی از قوانین و اصول کاری یک مجموعه یکی از مواردی است که باید به آن توجه کنید. مدیر عامل و یا (Chief Executive Officer) که به اختصار CEO خوانده می‌شود، در یک شرکت پل ارتباطی میان کارکنان و افراد هیئت مدیره است.
مدیر عامل و یا مدیر ارشد اجرایی شخصی است که توسط هیئت مدیره و سهامداران، برای سازماندهی به مجموعه و کنترل شرایط با تعیین حق الزحمه برای مدت معینی در یک سازمان فعالیت می‌کند. از مهمترین وظایف مدیر عامل در یک شرکت می‌توان به بینش راهبردی اشاره نمود. علاوه بر این، وظیفه دیگر مدیر عامل در هر شرکتی برنامه ریزی، پیاده سازی و یکپارچه کردن مسیرهای راهبردی سازمان است.

در ادامه به بررسی مواردی مانند آیین نامه‌ی حدود وظایف و اختیارات مدیر عامل می‌پردازیم.

مطلب پیشنهادی: کارآفرینی چیست؟

آشنایی با شغل مدیر عامل

دانستن اختیارات و وظایف مدیر عامل در هر شرکتی از اساسی‌ترین مسائل است، اما ممکن است خیلی با معنا و مفهوم آن آشنایی نداشته باشید. در واقع مدیر عامل بالاترین رتبه اجرایی هر شرکتی بوده و این شخص، مسئول بررسی سوددهی کسب و کار با توجه به اهداف تعیین شده در هر مجموعه‌ای است. در واقع این شغل دارای بالاترین جایگاه در هر کسب و کاری است، چرا که یکی از وظایف مدیر عامل، پیش بردن اهداف در جهت موفقیت شرکت می‌باشد.

مدیر عامل یک شرکت حق امضاء دارد و این شخص در حالت عادی نمی‌تواند به صورت همزمان، رئیس هیئت مدیره همان مجموعه باشد. این مورد در صورتی امکان پذیر است که این موضوع به تصویب سه چهارم آرای حاضر در مجمع عمومی برسد.

وظایف مدیر عامل

اقدامات و وظایف مدیر عامل شرکت نمی‌تواند برخلاف قوانین شرکت باشد. وظایف مدیر عامل در قانون تجارت طبق ماده 124 از سمت هیئت مدیره به این صورت است: «هیئت مدیره موظف است یک شخص حقیقی را با عنوان شغلی مدیر عامل انتخاب کرده و حدود اختیارات و حقوق مدیر عامل را طبق قانون تجارت مشخص کند.»

به طور کلی وظایف و مسئولیت‌های مدیر اجرایی به نوع محصول، اهداف، استراتژی‌های شرکت، اندازه و توسعه سازمان بستگی دارد. در شرکت‌های کوچک‌تر وظایف مدیر عامل کمی بیشتر است. حتی ممکن است در این شرکت‌ها مدیر عامل به جای مدیر منابع انسانی به انجام اموری مانند استخدام بپردازد. این در حالیست که در شرکت‌های بزرگتر مدیر عامل به تعیین استراتژی‌ها و برنامه ریزی برای اهداف شرکت می‌پردازد.

در ادامه وظایف مدیر عامل شرکت را مشاهده می‌کنید.

• مدیریت عملیات شرکت
• حضور در جلسه هیئت مدیره
• نظارت بر دفاتر قانونی مجموعه
• نگهداری و صیانت از اموال شرکت
• همکاری با سایر مدیران و اعضای هیئت مدیره
• برآورد هزینه‌ها و مراقبت و نگهداری از سرمایه شرکت
• تقسیم نمودن سود ویژه شرکت در پایان هر سال میان شرکاء
• تنظیم حساب‌های سود و زیان، ترازنامه و ارائه آن‌ها به هیئت مدیره
• ایفا کردن نقش ناظر برای قراردادهای تنظیم شده و منعقد شده مجموعه

مهارت‌های مورد نیاز شغل مدیر عامل

• مدیریت زمان
• تفکر استراتژیک
• قدرت تصمیم گیری بالا
• دارا بودن تفکر سیستمی
• قدرت ریسک پذیری بالا
• توانایی‌های تحلیلی و مهارت حل مسئله
• درک قوی از اصول مالی شرکت و مدیریت عملکرد
• مهارت‌های ارتباطی و سخنرانی در جمع با اعتماد به نفس
• تجربه در توسعه استراتژی‌های سودآور و اجرای چشم انداز
• دارا بودن مدرک مرتبط مانند مدیریت بازرگانی یا رشته‌های مربوطه
• دارا بودن ذهنیت کارآفرینی با مهارت‌های سازمانی و رهبری برجسته
• دانش عمیق رهبری و در نظر داشتن بهترین شیوه‌های مدیریت عمومی
• آشنایی با کارکردهای مختلف تجاری مانند بازاریابی، روابط عمومی، مالی و غیره.

مطلب پیشنهادی: بیزینس پلن چیست؟

اختیارات مدیر عامل

مدیر یک مجموعه بودن صرفاً به این معنی نیست که شخص هر اقدامی را طبق سلایق شخصی خود انجام دهد و باید طبق قوانین مشخص شده تصمیم گیری انجام دهد. ماده 125 نیز به این موضوع اشاره می‌کند: «مدیر عامل با اختیاراتی که از جانب هیئت مدیره دارد نماینده شرکت محسوب شده و حق امضاء دارد.»

در ادامه اختیارات مدیر عامل شرکت را مشاهده می‌کنید:

• ثبت حساب‌های شرکت و رسیدگی به آن‌ها
• دارا بودن حق امضا و ایجاد تعهدات برای شرکت
• تذکر، تنبیه، تعدیل و در صورت لزوم اخراج کارمندان خاطی
• انجام امور تجاری مانند خرید و فروش، انجام معاملات با شرکت‌های دیگر
• انجام نظارت‌های دقیق برای اجرای اصولی قوانین مندرج در اساسنامه و مصوبات هیئت مدیره در شرکت

مطلب پیشنهادی: تحلیل سوات SWOT چیست؟

دستیار مدیر عامل کیست و چه نقشی دارد؟

با توجه به موضوعاتی که به آن اشاره نمودیم، مدیر عامل دارای وظایف متعددی است که در شرکت‌های کوچکتر، این وظایف به مراتب بیشتر می‌شود. در همین راستا، استخدام دستیار مدیر عامل نقش مهمی برای پیش بردن اهداف مجموعه ایفا می‌کند. در واقع مهارت‌های مورد نیاز دستیار مدیر عامل نیز مانند وظایف مدیر عامل است و باید وظایف زیر را به خوبی مدیریت کند:

• مدیریت بر امور و ارتباط میان کارمندان
• تهیه گزارشات و ارائه صورتجلسه به مدیر عامل
• سازماندهی و برنامه ریزی برای امور مدیر عامل مانند جلسات، ملاقات‌ها و مذاکرات
• اطلاع از تمامی برنامه‌های مدیر عامل و ارتباط با تمامی کارمندان در ارتباط با این شخص
• و…

نحوه استخدام مدیر عامل

در برخی شرکت‌ها، مدیر اجرایی یکی از اعضای هیئت مدیره است و در سایر شرکت‌ها، یک فرد خارج از مجموعه به عنوان مدیر عامل می‌تواند فعالیت کند، اما با توجه به آیین نامه حدود اختیارات مدیر عامل، بهتر است استخدام افراد زیر در شرکت‌ها انجام نشود:

• افراد دارای سابقه ورشکستگی مالی
• افراد مجرم در حال گذراندن دوران محکومیت
• افرادی که در شرکت‌های دیگر با عنوان شغلی مدیر عاملی مشغول به فعالیت هستند.
• از لحاط مدرک تحصیلی بهتر است افرادی که دارای مدرک تحصیلی مدیریت بازرگانی، اقتصاد، حقوق و ارتباطات هستند، در این حیطه فعالیت کنند. اما محدودیتی از لحاظ قانونی برای استخدام مدیر عامل طبق یک رشته خاص وجود ندارد.

چگونگی قرارداد مدیر عامل در شرکت‌ها

قرارداد کاری مدیر عامل، میان هیئت مدیره و مدیر عامل تنظیم می‌شود. این قرارداد بین یک شخص حقیقی به عنوان مدیر عامل و آن شرکت انجام می‌شود و شامل شرح وظایف مدیر عامل و تعهدات شرکت به صورت متقابل خواهد بود. قرارداد مدیر عامل با نام قرارداد خدمت مدیران و یا قرارداد خدمت مدیر اجرایی نیز شناخته می‌شود. در این قرارداد موارد مهمی مانند اطلاعات طرفین قرارداد، ساعت کاری، مزایا، شرایط عزل، حق الزحمه، مدت زمان انتصاب، حق امضا، حقوق و دستمزد، وظایف، تعهدات، اختیارات و اطلاعاتی از این قبیل ذکر می‌شود.
ماهیت قرارداد مدیر عامل با سایر قراردادهای استخدامی کمی متفاوت است. این به این علت است که قرارداد مدیر عامل تابع قوانین کار نیست و مسئولیت مدیر عامل در مقابل مجموعه، مشابه مسئولیت‌های وکیل در مقابل موکل است.
اختیارات مدیر اجرایی را هیئت مدیره تنظیم می‌کند و می‌تواند آن‌ها را محدود یا وسیع کند و تمامی این موارد در قرارداد تنظیم می‌شود.

مطلب پیشنهادی: مدیریت ارتباط با مشتری چیست؟

سوالات متداول

هیئت مدیره به چه اشخاصی گفته می‌شود؟

شرکت‌ها برای اداره امورات خود نیاز به اشخاصی دارند که در جهت پیشرفت‌ مجموعه قدم بردارند. تعداد این افراد به شرایط و عواملی مختلفی بستگی دارد. در شرکت‌های سهامی خاص که جزء شرکت‌های ثبت شده هستند تعداد افراد هیئت مدیره نباید کمتر از 3 نفر باشد. انتخاب این 3 نفر باید از بین سهامداران باشد. از وظایف افراد هیئت مدیره، می‌توان به اداره شرکت و تصمیم گیری در بسیاری از امور اشاره نمود.

آیا مدیر عامل می‌تواند همزمان رئیس هیئت مدیره باشد؟

طبق ماده 124 در صورتی که سه چهارم آراء حاضر در مجمع عمومی با انجام این امر موافق باشند، امکان انتخاب یک شخص به صورت همزمان در موقعیت شغلی مدیر عاملی و ریاست هیئت مدیره وجود دارد.

آیا می‌توان بیشتر از یک نفر را به عنوان مدیر عامل انتخاب کرد؟

طبق ماده 124 قانون تجارت، انتخاب بیشتر از یک نفر برای سمت مدیر عاملی مجاز است. البته این موضوع تا حدودی به سیاست‌های شرکت بستگی دارد، اما برای این مورد الزام قانونی وجود ندارد.

آیا می‌توان به صورت همزمان در دو مجموعه مدیر عامل بود؟

افراد می‌توانند به صورت همزمان با عنوان اعضای عادی و یا رئیس هیئت مدیره فعالیت کنند، اما انجام وظایف مدیر عاملی و قبول این سمت همزمان با هم در چند مجموعه مجاز نیست.

چه شخصی می‌تواند مدیر عامل را عزل کند؟

از آنجایی که هیئت مدیره در انتخاب مدیر عامل تصمیم‌گیری می‌کند، به همین جهت اعضای آن می‌توانند در هر زمان این شخص را عزل کنند.

مطلب پیشنهادی: تحلیل پستل (PESTEL) چیست؟