هزینه سرمایه چیست؟

هزينه سرمايه حداقل نرخ بازده مورد انتظاري است كه شركت بايد به منظور جلب رضايت سرمايه گذاران خود به آن دست يابد. به عبارت ديگر مي توان گفت: هر شركتي داراي ريسک و بازده مخصوص به خود است. هر يک از گروه‌ها سرمايه گذار، مثل صاحبان اوراق قرضه، دارندگان سهام ممتاز و سهام عادی خواهان ميزانی از نرخ سود هستند كه درخور ريسک مربوط به آن باشد. براي پذيرش پروژه، اگر ارزش خالص فعلی (NPV) آن مثبت باشد پروژه پذيرفته، ودر صورتی كه ارزش فعلي آن منفي باشد، رد می‌شود. بنابراين حداقل نرخ بازده مورد انتظار براي هر پروژه، هزينه سرمايه ناميده می‌شود.

هزینه سرمایه چیست؟

هزینه سرمایه به معنای میزان هزینه ای است که برای به دست آوردن تامین مالی یک کسب و کار صرف می شود. هزینه سرمایه می تواند از طریق راه های بسیار مختلفی کسر شود. برای مثال شما می توانید با گرفتن وام، اوراق قرضه، اوراق بدهی، اوراق مالکیت و یا جلب اعتماد یک سرمایه گذار تامین مالی انجام دهید. حالا هزینه ای که صرف کرده اید برای گرفتن این سرمایه ها را هزینه سرمایه می گویند. برای مثال شما بایستی در شروع کار هزینه هایی را صرف گرفتن وام کنید، که شامل گرفتن استعلام، پرداخت کارمزد ها و … می شود. برای راه اندازی کسب و کار با سرمایه کم شما باید تلاش کنید تا با کمترین هزینه سرمایه بهترین تامین مالی ممکن را انجام دهید.

به هر طریقی شما سرمایه اول کارتان را جذب کنید نحوه محاسبه هزینه سرمایه شما نیز متفاوت خواهد بود. همانطور که گفتیم راه های بسیار زیادی برای این کار وجود دارد و شما بایستی متناسب با نوع کاری که انجام می دهید، بهترین راه را انتخاب کنید. در ادامه این محتوا قصد داریم تا با شما در مورد اهمیت هزینه سرمایه، روش محاسبه آن و تاثیرات آن با شما صحبت کنیم.

سفارش پروژه های اقتصادی

اهمیت هزینه سرمایه

برای فهمیدن اهمیت هزینه سرمایه بایستی خودتان را به جای سرمایه گذار قرار دهید. فرض کنید می خواهید بر روی یک پروژه یا شرکت سرمایه گذاری کنید به چه مواردی فکر می کنید؟ اولین کاری می کنید این است که تلاش می کنید شرکتی را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید که نرخ بازگشت سریع تری داشته باشد. یعنی سریع تر هزینه سرمایه گذاری را که انجام داده اید را به شما باز گرداند. به جز آن به این فکر می کنید که سرمایه گذاری شما اگر موفق نبود کمترین ضرر ممکن را ببینید، با این کار مدیریت ریسک درستی انجام داده اید. حالا چگونه می توانید از بین گزینه هایی که وجود دارد یکی را که از سایرین بهتر است انتخاب کنید؟ جواب این سوال در فهمیدن هزینه سرمایه است.

هزینه سرمایه به شما می گوید که چه مقدار بازدهی را برای بازگشت سرمایه خودتان انتظار داشته باشید تا توجیه اقتصادی برای شما داشته باشد. به طور کلی اگر طرح توسعه و یا سرمایه گذاری شرکتی بازدهی بیش از نرخ هزینه سرمایه داشته باشد، آن موقع می توان گفت که ارزش سرمایه گذاری کردن دارد. در صورتی که شما به هزینه سرمایه آگاهی نداشته باشید قطعا در این کار موفق نخواهید شد. دقت داشته باشید که هزینه سرمایه صرفا یکی از پارامتر های مهم برای سرمایه گذاری است و شما باید به مواردی مثل مدیریت ریسک، جریان نقدینگی کسب و کار و بهره وری نیز دقت داشته باشید.

انواع تامین مالی برای هزینه سرمایه

همانطور که بالاتر گفتیم شما می توانید برای کسب و کار خودتان از طریق راه های مختلفی تامین مالی انجام دهید. باید دقت داشته باشید که دو مدل تامین مالی مهم داریم که در ادامه قرار است برای شما آنها را شرح دهیم. در واقع دو راه تامین مالی وجود ندارد، بلکه راه های بسیار زیادی هستند اما دو مدل تامین مالی داریم و راه هایی که گفتیم در یکی از این دو مدل طبقه بندی می شوند.

تامین مالی از طریق بدهی

شرکت ها و سازمان های بزرگ یکی از راه های تامین مالی خودشان را از طریق انتشار اوراق بدهی انجام می دهند. در کشور ما اما صرفا اوراق بدهی و اوراق مشارکت صرفا از طریق دولت منتشر می شود. راه جایگزین شرکت های خصوصی برای دریافت سرمایه می تواند دریافت وام های بانکی و تسهیلات منابع مد نظرشان را تامین کنند. هر چند این راه بسیار متفاوت با انتشار اوراق بدهی است، اما باز در مواردی می تواند راه حل مناسبی برای جذب سرمایه باشد.

در صورتی که سازمانی بتواند اوراق‌بدهی منتشر کند، هزینه ای که صرف ثبت و انتشار این اوراق می کند و نرخ بازدهی که به دارندگان اوراق پرداخت می شود به عنوان هزینه سرمایه در نظر گرفته می شود. هزینه ای که برای دریافت وام مثل کارمزد ها صرف می شود به همراه نرخ سودی که بایستی به بانک داده شود نیز جزو هزینه سرمایه برای شرکت ها در نظر گرفته می شود. یکسری نکات مثبت در مورد تامین مالی از طریق بدهی وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم.

به دلیل اینکه هزینه بهره جزو هزینه هایی است که کاهنده مالیات یا هزینه های قابل قبول مالیاتی هستند، در صورتی که وجود داشته باشند بخشی از سود شرکت از پرداخت مالیات معاف می شود. برای همین تا حد زیادی شرکت ها دوست دارند از طریق بدهی جذب سرمایه انجام دهند تا یک سپری در برابر پرداخت مالیات برای خودشان انجام دهند. البته این کار را بایستی به صورت مدیریت شده انجام دهید چون اگر بیش از اندازه بدهی داشته باشید شرکت شما در شرایط بحرانی قرار می گیرد. امکان ورشکسته شدن نیز در همچین شرایطی بدون مدیریت درست افزایش پیدا می کند.

مطلب پیشنهادی: صندوق سرمایه‌ گذاری اهرمی

تامین مالی از طریق انتشار اوراق مالکیت

یکی از ساده ترین راه ها و البته در مواردی که نیاز به سرمایه فوری داشته باشید، می توانید از طریق انتشار اوراق مالکیت و یا همان سهام عادی جذب سرمایه دریافت کنید. به این روش تامین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام نیز می گویند. در این روش نیز هزینه هایی که برای ثبت و انتشار سهام عادی و ممتاز به عنوان هزینه سرمایه در نظر گرفته می شود. بعضی از مواقع سرمایه مورد نیاز ازطریق عدم پرداخت سود سهام و سرمایه‌گذاری مجدد سود انباشته تامین می‌شود. در این شرایط هزینه‌های مرتبط با این سرمایه‌گذاری مجدد نیز به‌عنوان هزینه سرمایه شناختـه می‌شود.

رابطه بین کیفیت سود و هزینه سرمایه

نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین ابعاد مختلف کیفیت سود و هزینه سرمایه رابطه وجود دارد. بر اساس ادبیات پژوهش علاوه بر کیفیت گزارشگری مالی عوامل دیگری نیز بر هزینه سرمایه تاثیر گذار است که تاثیر برخی از این عوامل تحت عنوان متغیرهای کنترلی مورد توجه قرار گرفت. با این وجود نتایج به دست آمده نیز نشان داد که متغیرهای مستقل و کنترلی استفاده شده تمامی عوامل تاثیرگذار بر هزینه سرمایه را در بر نمی گیرد. پیشنهادات پژوهشی که در ادامه می آید بر خواسته از مباحث نظری و نتایج پژوهش است.

1. بر اساس مبانی نظری یکی از عوامل تاثیرگذار بر رابطه بین هزینه سرمایه و کیفیت اطلاعات گزارش شده تاثیر صنعت فعالیت واحدهای تجاری است. پیشنهاد میشود در پژوهشهای آتی تاثیر صنعت بر رابطه بین هزینه سرمایه و کیفیت اطلاعات مورد بررسی قرار گیرد.
2. در ادبیات تحقیق تاکید شده است که علاوه بر کیفیت اطلاعات، سطح و کیفیت افشا شرکت ها نیز می تواند هزینه تامین مالی شرکت ها را تحت تاثیر قرار دهد با توجه به انتشار امتیاز کیفیت افشا شرکت ها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران، پیشنهاد می شود در پژوهش دیگری رابطه بین کیفیت افشا شرکتی و هزینه سرمایه مورد مطالعه قرار گیرد.
3. پذیرش تاثیر کیفیت اطلاعات بر هزینه سرمایه به این مفهوم است که عوامل تاثیر گذار بر کیفیت اطلاعات باید مورد توجه خاص بازار سرمایه و فعالان در این بازار قرار گیرد. با توجه به اهمیت مکانیزمهای حاکمیت شرکتی در گزارشگری شرکتها پیشنهاد میشود در پژوهشهای آتی تاثیر توامان حاکمیت شرکتی و کیفیت سود بر هزینه سرمایه مورد مطالعه قرار گیرد.
4. تاثیر کیفیت سود بر هزینه سرمایه را میتوان به معنای پیامد اقتصادی گزارشگری مالی تفسیر نمود. پژوهشهایی که بتوانند به شکل دیگری محتوای اطلاعاتی در نتیجه پیامد اقتصادی کیفیت گزارشگری مالی را مورد تایید قرار دهند، شواهدی اضافی در تایید یافته های پژوهی حاضر خواهند بود. پیشنهاد می شود در پژوهش های آتی این پیامدهای اقتصادی را از طریق بررسی تاثیر کیفیت سود پر بازده سهام و ریسک شرکت ها برای مثال ابتا موارد ازمون قرار دهند.
5. علاوه در ابعاد کیفیت مورد مطالعه در این پژوهش، ویژگی های دیگری مانند محافظه کاری مربوط بودن به موقع بودن او مقایسه پذیری نیز به عنوان ابعاد دیگری از کیفیت خود در ادبیات پژوهشی مورد توجه قرار گرفته اند پیشنهاد میشود در پژوهشهای آتی رابطه بین دیگر ابعاد کیفیت سود و هزینه سرمایه مورد مطالعه قرار گیرد. 

ريسک کاهش سود و هزينه سرمايه

در یک بازار کارا، دلیل اصلی گزارشگری اطلاعات مالی و حسابداری کاهش عدم تقارن اطالعاتی بین طرفین معامله است. که باعث کاهش ریسک اطالعات و در نتیجه کاهش هزینه سرمایه خواهد شد. هر چه ریسک کاهش سود در شرکتی بالاتر باشد، سرمایه گذاران آن را به عنوان نشانه در ارزش گذاری ارزیابی میکنند و برای فهم بهتر آن، مجبور به خرید اطلاعات بیشتر در این زمینه میشوند. این خود باعث افزایش هزینه نهایی سرمایه گذار میشود و سرمایه گذارانی که اطلاعات گران تری را خریداری میکنند، خواهان نرخ بازده بیشتری خواهند بود و درنتیجه، هزینه سرمایه افزایش می یابد.

از جمله معیارهای ریسک که بر اساس اطلاعات بازار حساب میشوند و به عنوان معیارهای ریسک کاهش بازده مرسوم اند دو معیار ریسک کاهش بازده و ضریب چولگی منفی بازده است. اگرچه این معیارها نیز بر اساس رویکرد رو به کاهش حساب میشوند ولی اطلاعاتی که در ریسک کاهش سود موجود است متفاوت با اطلاعات موجود در این متغیرهاست. ریسک کاهش سود ابعادی از ریسک بنیادی را نشان میدهد که از طریق معیارهای مبتنی بر بازار نمیتوان آنها را حساب کرد. زیرا ریسک کاهش سود بر اساس عملیات زیربنایی شرکت و اطلاعات حسابداری حساب میشود، در حالی که ریسک کاهش مبتنی بر بازار تنها بر افت قیمت سهام تأکید دارد. سود و بازده سهام هر کدام اطلاعات متفاوتی را به علت ویژگیهای پایداری، توان پیش بینی و عوامل مخل ارائه میدهند.

مطلب پیشنهادی: سرمایه ثابت چیست؟

الگوهای محاسبه هزینه سرمایه

براي محاسبه هزينه سرمايه سهام عادي الگوي هاي مختلفي در ادبيات مالي مطرح و در بازارهای مالی مورد استفاده قرار گرفته است. هر كدام از اين الگوها در مقطعي از زمان و در يک يا چند بازار مشخص داراي كارايي الازم براي برآورد هزينه سرمايه بوده اند و به مرور زمان از كارايي آن ها كاسته شده و جايگزين يکدیگر شده اند. که معروف ترین این الگوها، الگوی میانگین موزون هزینه سرمایه است.

نحوه محاسبه هزینه سرمایه

تأمین مالی از طریق اوراق بدهی و یا انتشار اوراق مشارکت دارای مزایا و معایب مختلفی می‌باشد. مسلماً هر شرکتی به طور کامل تمام سرمایه خود را از یک روش تأمین نمی‌کنند. برای مثال برخی از شرکت‌ها مجبور می‌شوند بخشی از سرمایه خودشان را از طریق اوراق بدهی دریافت کنند و بخش دیگری را به صورت اوراق مشارکت دریافت کنند. محاسبه کردن این موارد که به طرق مختلفی سرمایه دریافت شده است سخت می‌باشد. همچنین برای محاسبه هزینه سرمایه در اقتصاد کلان بایستی از یک روش مشخصی استفاده کرد. یکی از مهمترین این روش‌ها که با استفاده از آن می‌توان هزینه سرمایه‌ها را محاسبه کرد روش میانگین موزون می‌باشد. هزینه بدهی و حقوق صاحبان سهام را با توجه به وزن هر کدام در سرمایه کل در نظر می‌گیرد.

میانگین موزون هزینه سرمایه 

شركت مي تواند تمام پول مورد نياز خود را از طريق انتشار سهام عادي تامين نمايد. ولي بيشتر شركتها از چندين نوع سرمايه استفاده مي كنند و آن را اجزاي تشکیل دهنده سرمايه مي نامند كه متداول ترين اقلام تشکيل دهنده آن عبارتند از: سهام عادي، سهام ممتاز و اوراق قرضه. اجزاي تشیيل دهنده سرمايه داراي يک وجه مشترک هستند، سرمايه گذاراني كه اين وجوه را تامين كرده اند انتظار دارند كه از محل سرمايه گذاري خود به بازدهي مناسب دست يابند. اگر همه سرمايه شركت تنها از طريق انتشار سهام عادي تامين شده باشد در آن صورت هزينه سرمايه ي را كه در بودجه بندي سرمايه ي محاسبه مي كنند همان نرخ بازده مورد نظر سهام عادي خواهد بود. ولي بيشتر شركتها از چندين نوع منبع براي تامين خود استفاده مي كنند و به همين دليل وجود تفاوت در ريسک اين اوراق بهادار، منجر به ايجاد نرخ بازده مورد نظر متفاوتي خواهد شد.

در مفاهيم تئوريک مديريت مالی نرخ بازده مورد نظر هر يک از اجزاي تشکيل دهنده سرمايه را هزينه بخشي از سرمايه مي نامند و هزينه سرمايه ي كه در تصميمات بودجه بندي سرمايه ي مورد توجه قرار می گيرد، ميانگين موزون هزينه سرمايه مي ناميم. شركت مي تواند تمام پول مورد نياز خود را از طريق انتشار سهام عادي تامين نمايد. ولي بيشتر شركتها از چندين نوع سرمايه استفاده مي كنند و آن را اجزاي تشكيل دهنده سرمايه مي نامند كه متداول ترين اقلام تشكيل دهنده آن عبارتند از سهام عادي، سهام ممتاز و اوراق قرضه. اجزاي تشكيل دهنده سرمايه داراي يك وجه مشترك هستند: سرمايه گذاراني كه اين وجوه را تامين كرده اند انتظار دارند كه از محل سرمايه گذاري خود به بازدهي مناسب دست يابند.

مطلب پیشنهادی: هزینه جذب مشتری (CAC) چیست؟

تاثیر مسئولیت پذیري اجتماعی بر هزینه سرمایه

اعتماد به نفس بیش ازحد یک ویژگی شخصیتی است که میتواند به صورت اریب رفتاري و داشتن اعتقادات غیر واقعی مثبت در رابطه با هـر یک از جنبه هاي یک پیشامد در شرایط عدم اطمینان تعریف شود. مدیرانی که داراي اعتماد به نفس بالا هستند اکثرا نسبت به تصمیمات خود و نتایج آنها علی الخصوص در زمینه تصمیمات سرمایه گذاري بسیار خوشبین هستند. هزینه سرمایه از اهمیت بالینی براي مدیران شرکت ها برخوردار است، چرا که یکی از عناصر اساسی در اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاري می باشد و با کاهش آن، ارزش افزوده اقتصادي شرکت ها افزایش می یابد.

افزایش مسئولیت اجتماعی شرکت بتواند نگرانی سرمایه گذاران را در مورد اختصاص منابع براي پروژه هاي غیرواقعی و خطرناک به دلیل اعتماد بیش از حد مدیریتی کاهش دهد. فعالیتهاي مسئولیت اجتماعی شرکت براي جذب سرمایه گذاران آگاه اجتماعی و کاهش خطرات درک شده سهامداران، که در کاهش هزینه سرمایه منعکس شده است ، اثبات شده است. همچنین عملکرد بهتر مسئولیت اجتماعی شرکت به این معنی است که خطرات مربوط به ذی نفعان توسط مدیران عامل کمتر دست کم گرفته می شود و احتمالا نگرانی سرمایه گذاران را در مورد رفتارهاي ریسک پذیري بیش از حد به دلیل اعتماد بیش از حد مدیرعامل که بر هزینه سرمایه موثر است، کاهش می دهد.

بنابراین می توان گفت که اعتماد بیش از حد مدیرعامل و میزان مسئولیت اجتماعی شرکت شرکت ها با هم آمیخته شده اند و بر هزینه سرمایه شرکت ها تأثیر منفی می گذارد. هزینه سرمایه از دو بعد دارای اهمیت است. بعد اول این است که تمامی مدل های ارزیابی اوراق بهادار متكی به هزینه سرمایه هستند. بعد دوم این است که انتخاب اولویت های سرمایه گذاری، ساختار بهینه سرمایه و ارزیابی عملكرد بهینه واحدها بدون مشخص بودن هزینه سرمایه عملی نخواهد بود.

هزینه سرمایه گذاری و اخراج مدیران

هزینه سرمایه توانایی یک شرکت برای به دست آوردن سرمایه های خارجی را تحت تأثیر قرار میدهد. استعداد مدیرعامل و تضاد منافع با هزینه سرمایه میتوانند توانایی شرکت را برای افزایش سرمایه گذاری خارجی تحت تأثیر قرار دهند. هزینه سرمایه بالا که از تصمیمات ضعیف مدیران نشأت میگیرد ممكن است به دلیل فقدان سرمایه کافی، شرکت را مجبور به چشم پوشی از فرصت های سرمایه گذاری کند. این امر به ویژه برای شرکت های با فرصت های سرمایه گذاری اساسی ولی بدون منابع سرمایه داخلی کافی، ملموس تر است. چنین رابطه ای بین هزینه سرمایه و سرمایه گذاری شرکت های بزرگ علامت ناخوشایندی برای هیئت مدیره و سهامداران در مورد استعداد مدیرعامل و کیفیت تصمیمات مدیریت محسوب میشود، بنابراین میتواند در ارزیابی عملكرد هیئت مدیره و تصمیمات مربوط به اخراج مدیرعامل مؤثر باشد.

با توجه به عملكرد جریان نقدی یک شرکت، مدیرعامل لایق کسی است که در جهت منافع سهامداران عمل میکند و تلاش دارد ریسک سهامدارانی که درصدد به حداکثر رساندن ارزش شرکت هستند را کاهش دهد. درنتیجه، اگر مدیران در برابر ریسک مسئول باشند، ریسک بالای شرکت نشان دهنده کیفیت پایین تصمیمات مدیران خواهد بود

تمام شرکت ها، کسب‌و‌کارها و حتی افراد در زندگی روزمره خود برای شروع و تداوم فعالیت‌های مالی/کاری خود به سرمایه نیاز دارند. این سرمایه از منابع مختلفی تامین می‌شود ازجمله سهام، سرمایه گذاران،دولت و… برای تامین مالی از هر کدام از این‌ روش‌ها هزینه‌ای باید بپردازند و به مجموع آن هزینه سرمایه گفتـه می‌شود. به بیانی ساده، هزینه سرمایه هزینه تامین مالی است و به مبلغی گفتـه می‌شود که برای بدست آورد‌ن سرمایه مورد نظر هزینه می‌شود.

تفاوت هزینه سرمایه با نرخ تنزیل

این دو مفهوم در موارد مختلفی به جای یکدیگر به کار برد‌ه می‌شوند که البته هدف ارزش‌گذاری و انتخاب نرخ تنزیل در آن اثر بسیار زیادی می‌گذارد. به طور کلی هر زمان صحبت از ارزش‌گذاری می‌شود و نیاز به انتخاب نرخ تنزیل مناسب است از نرخ هزینه سرمایه استفاده می‌شود. در صورتیکه سرمایه‌گذار ریسک بیشتری را برای سرمایه‌گذاری خود در نظر بگیرد، می‌تواند نرخی بیشتر از نرخ هزینه سرمایه را به عنوان نرخ تنزیل لحاظ کند.

در این مورد، اما سلیقه افراد و سرمایه‌گذاران می‌تواند بسیار تأثیر‌گذار باشد. در واقع یک روند مشخص وجود ندارد و هر فردی با سلیقه خودش می‌تواند در مورد آن تصمیم بگیرد. مفهوم هزینه سرمایه و نرخ محاسبه‌شده از طریق فرمول آن برای این طراحی شده است که تا حد بسیار زیادی از سلیقه افراد را دور کند و یک استاندارد مشخص برای تنزیل جریانات نقد طراحی کند. همانطور که متوجه شدید نرخ تنزیل با نرخ هزینه سرمایه یکی است و تنها تفاوتش این است که نرخ هزینه سرمایه ملاک ارزش‌گذاری قرار گرفته است. بسیاری از کارشناسان از واژه نرخ تنزیل استفاده می‌کنند.

مطلب پیشنهادی: پرامپت نویسی چیست؟

سخن پایانی

اگر شما به دنبال سرمایه‌گذاری هستید و یا دارای یک شرکت هستید که نیاز به تأمین مالی داری، بایستی به هزینه سرمایه آگاهی کاملی داشته باشید. هزینه سرمایه به این معنی است که شما برای تأمین مالی و جذب سرمایه کسب و کارتان چقدر هزینه می‌کنید. همچنین اگر سرمایه‌گذار باشید به شما نشان می‌دهد که نرخ بازگشت سرمایه شما چقدر می‌تواند باشد. به طور کلی اگر صاحب کسب و کاری هستید، باید سعی کنید با کمترین هزینه سرمایه بیشتری را جذب کنید. امیداوریم که این مطلب به شما کمک کرده باشد تا بتوانید به هزینه سرمایه آگاهی کسب کرده باشید. اگر نظری دارید و یا تجربه ای در مورد هزینه سرمایه دارید حتما برای ما به اشتراک بگذارید.