هوش مصنوعی عمومی (AGI) چیست؟

هوش مصنوعی عمومی یا Artificial General Intelligence شاخه‌ای از تحقیقات هوش مصنوعی (AI) است. این شاخه در جهت توسعه هوش مصنوعی بر اساس عملکرد شناختی انسانی، از جمله توانایی خودآموزی، کار می‌کند. با این حال، همه محققان هوش مصنوعی، توسعه سیستم AGI بر اساس عوامل تشکیل دهنده و اندازه گیری دقیق «هوش» را ممکن نمی‌دانند.

سایر اصطلاحات AGI شامل هوش مصنوعی قوی یا هوش مصنوعی کلی ‌است. این اشکال نظری هوش مصنوعی در مقابل هوش مصنوعی ضعیف یا محدود قرار دارند که تنها وظایف خاص یا تخصصی را در یک مجموعه از پیش تعریف شده از پارامترها انجام می‌دهند. هوش مصنوعی عمومی می‌تواند به طور مستقل، انواع مختلفی از مسائل پیچیده را در حوزه‌های متفاوت دانش حل کند.

عملکرد هوش ‌مصنوعی عمومی (AGI)

به گفته پژوهشگران، «هوش عمومی» برای همه محققان دقیقاً به یک معنی نیست. با این حال، AGI به زبان ساده، به «سیستم‌های هوش مصنوعی اشاره دارد که دارای درجه معقولی از خود شناسی و خودکنترلی هستند و توانایی حل انواع مشکلات پیچیده در زمینه‌های مختلف را دارند. همچنین یاد می‌گیرند تا مشکلات جدیدی که از آنها اطلاعی نداشتند را حل کنند.»

به دلیل ماهیت مبهم و در حال تکامل تحقیقات هوش مصنوعی و مفهوم AGI، رویکردهای نظری متفاوتی در مورد چگونگی ایجاد آن وجود دارد. برخی از این رویکردها شامل تکنیک‌هایی مانند شبکه‌های عصبی (neural networks) و یادگیری عمیق (deep learning) هستند، در حالی که رویکردهای دیگر، شبیه‌سازی در مقیاس بزرگ از مغز انسان با استفاده از علوم اعصاب محاسباتی (computational neuroscience) را پیشنهاد می‌کنند.

هوش مصنوعی عمومی (AGI) در مقابل هوش مصنوعی(AI)

در حالی که هوش مصنوعی (AI) طیف گسترده‌ای از فناوری‌ها و روش‌های تحقیقاتی را در بر می‌گیرد که با یادگیری ماشین و کامپیوتر سروکار دارند، هوش مصنوعی عمومی‌ هم سطح با هوش انسانی، در حد یک مفهوم نظری یا پژوهشی باقی مانده است.

پیتر ووس، محقق هوش مصنوعی، هوش عمومی‌ را به عنوان «توانایی یادگیری هر چیزی» تعریف می‌کند. بر اساس معیارهای او، توانایی یادگیری AGI باید «مستقل، هدفمند و بسیار سازگار» باشد. به طور کلی AGI به عنوان هوش مصنوعی هماهنگ با ظرفیت شناختی انسان‌ها و تحت عنوان هوش مصنوعی قوی طبقه بندی می‌شود. ابر هوش مصنوعی (Artificial super intelligence) نیز در زیر مجموعه هوش مصنوعی قوی قرار می‌گیرد؛ با این حال، به مفهوم هوش مصنوعی اشاره دارد که از عملکرد مغز انسان، پیشی می‌گیرد.

مزایای AGI

توسعه فناوری هوش مصنوعی به سرعت در حال پیشرفت است. شاید امروزه هوش مصنوعی عمومی وجود نداشته باشد، اما زمانی که متولد شود، زندگی را تغییر خواهد داد.

به گفته چانگ: «AGI فرصتی بزرگ در فضای فناوری است. هر کسی که نسخه‌ای از AGI را توسعه دهد، مزایای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عمده‌ای را به دست خواهد آورد.»

این تحول از بسیاری جهات، منافع عظیمی را ‌برای جامعه به وجود خواهد آورد. هوش ‌مصنوعی عمومی قادر خواهد بود تا تمام اطلاعات موجود در مکان‌هایی مانند اینترنت را برای حل برخی از مهم ترین مشکلات جهان، اسکن کند.

به گفته لاکسمن: «هوش مصنوعی در حال حاضر کاربردهای مثبت بسیاری دارد، اما پتانسیل‌های آتی بسیار زیادی هم دارد. این فناوری می‌تواند در آینده برای درمان بیماری‌های مزمن مانند سرطان یا حل مشکلاتی مانند زیرساخت‌های آب و برق استفاده شود.»

مطلب پیشنهادی: لیست ابزارهای هوش مصنوعی

مخاطرات AGI

هوش ‌مصنوعی عمومی، با وجود تمام مزایای بالقوه‌اش، عاری از خطر هم نیست. در حال حاضر، هوش مصنوعی درک ما از جهان و انسانیت را به چالش می‌کشد. توسعه هوش مصنوعی که می‌تواند توانایی‌های ما را تقلید کند و از آن فراتر رود، باعث ترس از دست دادن شغل به دلیل اتوماسیون و سایر خطرات احتمالی می‌شود.

اگرچه هوش مصنوعی دارای دقت ماشینی است، اما از خطای انسانی هم مصون نیست. در زمینه هوش مصنوعی ضعیف، مشکلاتی پیش آمده و سیستم‌هایی با داده‌های مغرضانه را ساخته است. این امر می‌تواند منجر به تصمیم گیری اشتباه یا در بدترین حالت منجر به تصمیم گیری تبعیض آمیز از جانب هوش مصنوعی شود.

به گفته چانگ: «کارهای موجود روی مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی با داده‌های فیلتر نشده و بررسی ‌نشده انجام می‌شوند. به همین دلیل، نگرانی اصلی از وجود داده‌های جانبدارانه است که به نوبه خود می‌تواند با سیستم‌ها ترکیب شود و به مدل‌های اغراق‌آمیز برسد.»

هوش‌ مصنوعی عمومی با خطراتی همراه است. اما تا زمانی که انسان‌های پشت این مدل‌ها، نیت خوبی دارند، جای نگرانی نیست. هوش مصنوعی فقط یک ابزار است. پس خطر هم فقط در قصد و نیت افراد استفاده کننده از این ابزارها است.

مطلب پیشنهادی: ساخت ویدیو با هوش مصنوعی

نمونه‌هایی از هوش مصنوعی عمومی‌

از آنجا که AGI یک مفهوم و زمینه در حال توسعه است، وجود نمونه‌های فعلی از AGI قابل بحث است. به اعتقاد محققان مایکروسافت و OpenAI، چت GPT-4 را می‌توان به عنوان یک نسخه اولیه (اما ناقص) از سیستم هوش ‌مصنوعی عمومی (AGI) در نظر گرفت. این امر به دلیل «تسلط بر زبان» و توانایی آن در حل تکالیف بدیع و دشوار ریاضیات، کدنویسی، پزشکی، حقوق، روانشناسی و غیره است. این کار بدون نیاز به هیچ انگیزه خاصی و با قابلیت‌هایی به شدت نزدیک به عملکرد انسانی انجام می‌شود. با این حال، سام آلتمن، مدیر عامل ChatGPT، می‌گوید که چت جی پی تی (ChatGPT) حتی در حد یک مدل AGI هم نیست.

نمونه‌های برنامه‌های AGI در آینده،  شامل ربات‌های گفتگوی پیشرفته و وسایل نقلیه مستقل هستند. هر دو حوزه‌، سطح بالایی از استدلال و تصمیم‌گیری مستقل را می‌طلبند.

انواع تحقیقات در زمینه هوش مصنوعی عمومی

دانشمندان کامپیوتر و محققان هوش مصنوعی به توسعه چارچوب‌های نظری و کار بر روی مشکلات حل نشده AGI ادامه می‌دهند. گورتزل چندین رویکرد سطح بالا در زمینه تحقیقات AGI را تعریف کرده و آنها را به شرح زیر دسته بندی می‌کند:

• نمادین (Symbolic): رویکرد نمادین به AGI بر این باور است که تفکر نمادین «محور هوش عمومی ‌انسان» است و «دقیقاً همان چیزی است که به ما امکان تعمیم دهی کلی را می‌دهد».
• نوپدیدی (Emergentist): یک رویکرد نوپدیدی نسبت به AGI بر این ایده متمرکز است که مغز انسان اساساً مجموعه‌ای از عناصر ساده(نورون‌ها) است که در واکنش به تجربه بدن، به طور پیچیده سازماندهی می‌شوند. در نتیجه شاید نوع مشابهی از هوش، با بازآفرینی یک ساختار مشابه پدید آید.

• ترکیبی (Hybrid): همانطور که از نامش پیداست، یک رویکرد ترکیبی نسبت به AGI، مغز را به عنوان یک سیستم ترکیبی می‌بیند که در آن بخش‌ها و اصول مختلف با هم کار می‌کنند تا مفهومی کلی را فراتر از مجموع اجزای آن ایجاد کنند. به طور طبیعی، تحقیقات ترکیبی AGI دارای رویکردهای بسیار متفاوتی هستند.
• کلی گرایانه (Universalist): رویکرد کلی گرا نسبت به AGI بر «ذات ریاضی هوش عمومی» متمرکز است. یعنی وقتی که AGI در حوزه نظری به نتیجه رسید، می‌توان اصول مورد استفاده در آن را در واقعیت استفاده کرد.

مطلب پیشنهادی: هوش مصنوعی گوگل بارد

آینده هوش مصنوعی عمومی

اینکه در چه سالی می‌توانیم به AGI برسیم (یا اینکه اصلاً قادر به ایجاد آن خواهیم بود) جای بحث زیادی دارد. تعدادی از دانشمندان و کارآفرینان برجسته کامپیوتر معتقدند که AGI در چند دهه آینده ایجاد خواهد شد:

• لوئیس روزنبرگ، مدیر عامل و دانشمند ارشد Unanimous AI، در سال 2020 پیش بینی کرد که AGI تا سال 2030 به دست خواهد آمد.
• رای کورزول، مدیر مهندسی گوگل و یکی از پیشگامان فناوری تشخیص الگو، معتقد است که هوش مصنوعی در سال 2029 به «سطوح هوش انسانی» خواهد رسید و تا سال 2045 از هوش انسانی پیشی خواهد گرفت.
• یورگن اشمیدهابر، یکی از بنیانگذاران و دانشمند ارشد NNAISENSE و مدیر آزمایشگاه هوش مصنوعی IDSIA در سوئیس، AGI را تا حدود سال 2050 میسر می‌داند.

با این حال،آینده AGI مبهم است و به پیگیری تحقیقاتی مداوم نیاز دارد. برخی از محققان هم معتقدند که AGI هرگز محقق نخواهد شد. به اعتقاد گورتزل، محقق هوش مصنوعی، اندازه‌گیری عینی پیشرفت به سمت AGI دشوار است، زیرا «مسیرهای مختلفی برای AGI وجود دارد که شامل ادغام انواع مختلف زیرسیستم‌ها می‌شود» و «نظریه کامل و سیستماتیک AGI» هم وجود ندارد. در عوض، مجموعه‌ای از مفاهیم، چارچوب‌ها و فرضیه‌های دارای همپوشانی وجود دارند که اغلب با هم افزایی و گاهی هم با تضاد همراه هستند.

سارا هوکر از آزمایشگاه تحقیقاتی Cohere در مصاحبه ای در مورد آینده AGI گفت: «این یک سؤال فلسفی است. از برخی جهات، فعالیت در این زمینه بسیار دشوار است، زیرا با یک رشته علمی‌ سر و کار داریم».

مطلب پیشنهادی: آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین نویسنده‌ها شود؟

نکات طلایی

• هوش مصنوعی عمومی‌ شامل پیگیری نظری در زمینه تحقیقات هوش مصنوعی است که در جهت توسعه هوش مصنوعی متناسب با سطح شناخت انسانی فعالیت می‌کند.
• AGI به عنوان هوش مصنوعی قوی در نظر گرفته می‌شود(در مقایسه با هوش مصنوعی ضعیف، که فقط می‌تواند در یک مجموعه خاص از پارامترها عمل کند).

• هوش مصنوعی قوی مانند AGI، از نظر تئوری خودآموز خواهد بود و قادر است تا طیفی از وظایف را به طور مستقل انجام دهد.
• تحقیقات AGI هنوز در حال تکامل است و محققان در مورد رویکردهای لازم برای دستیابی به AGI و جدول زمانی پیش‌بینی‌ شده برای عرضه نهایی آن، اختلاف نظر دارند.

در نهایت…

مفاهیم هوش مصنوعی و AGI مدت‌ها است که تخیل انسان را به تسخیر در آورده است. در حال حاضر رویکردهای مختلفی در مورد هوش مصنوعی وجود دارد که قادر به تفکر، آموختن و به کارگیری هوش در ورای طیف وسیعی از وظایف هستند. با توجه به ماهیت نظری و چندوجهی این تحقیقات، نمی‌توان گفت که دستیابی به AGI در چه زمانی ممکن است. با این حال، اگر به واقعیت تبدیل شود، اثرات اساسی و گسترده‌ای را روی فناوری‌ها، سیستم‌ها و صنایع خواهد داشت.

منابع

https://www.investopedia.com/artificial-general-intelligence-7563858

https://builtin.com/artificial-intelligence/artificial-general-intelligence